Wat is Tantra

De houding van Tantra ten opzicht van de georganiseerde religies

De houding van de Tantra ten opzichte van het monnikendom en georganiseerde religies is geworteld in India’s seddha-traditie, die duizenden jaren geleden begon, lang voordat georganiseerde religies ontstonden.

Deze traditie stelt de pompeuze religieuze shows bloot, academische scholastiek, lege rituelen en elke vorm van moraliteit die denkt dat ze beter is dan andere. Tantra maakt de mens bewust van de seksuele onwetendheid van monniken en hun gebrek aan praktische ervaring met betrekking tot wat zij de gelovigen leren, het machtsmisbruik door een bevoorrechte hiërarchie, de uitbuiting van de onwetende en bijgelovige mensen, de obsessie met religieuze zaken die niet belangrijk zijn en in contradictie staan met de religieuze preken zoals rijkdom en roem, status, hebzucht, bezittingen en alle andere vormen van ‘spiritueel materialisme’.

Het doel van Tantra is om mensen te bevrijden van alles wat hen ervan weerhoudt om zelf-realisatie te bereiken. Tantra heeft tot doel de mens te bevrijden van gebondenheid aan religieuze instellingen en morele en rituele regels die bedoeld zijn om spirituele verlichting te blokkeren en spirituele onwetendheid en afhankelijkheid van religieuze bemiddelaars zoals monniken, priesters enz. te ontbinden. In tegenstelling tot het strikte monastieke pad beweert Tantra dat totale onthechting van ideeën, overtuigingen, religie en haar instellingen, noodzakelijk en fundamenteel is om zelfrealisatie te bereiken.

In Tibet komt het tantrische Rode-Hoed pad niet overeen met de gecentraliseerde, hiërarchische theocratie van de Gele Hoed autoriteiten van de religie in Lhasa, de hoofdstad. Het kan worden gezien als een disharmonie tussen religieuze dogmatische handhaving en het spirituele individu dat zijn eigen directe weg naar bevrijding probeert te vinden door een persoonlijke en directe ervaring zonder externe autoriteit of bemiddelaars tussen hem en de Spirit.

De tantrische traditie valt religie nooit aan of diskwalificeert die. In plaats daarvan onthult Tantra de verborgen leugens, tegenstrijdigheden, hypocrisie en beperkingen van religie. Tantra omarmt religie als een deel van het geheel en legt tegelijkertijd haar beperkingen bloot. Tantra erkent het belang van religie voor de meeste gewone mensen als een sociale en culturele gids en structuur, maar legt het totale falen van religies bloot om verlichte mensen en een vreedzame, vriendelijke en geweldloze samenleving te creëren.

Religies en religieuze overtuigingen werden zelfs de hoofdoorzaak van oorlogen en conflicten tussen landen en naties.

Tantra wijst naar religies en kloosters als een pad en een plaats voor mensen met zwakkere vaardigheden die andere neigingen hebben dan het bereiken van spirituele en mentale bevrijding die een sociale structuur en een ondersteunende omgeving nodig hebben voor hun spirituele groei.

Tantra is zich zeer bewust van de belangrijke aspecten van transmutatie van seksuele energie op het pad van zelfrealisatie en zegt dat emoties, vooral verlangens en lust, niet naar beneden mogen worden gedrukt. In plaats hiervan hoort de seksuele energie getransformeerd te worden naar een hogere staat van bewustzijn.

De drie Tantra Scholen

Er zijn aanwijzingen dat de oorsprong van Tantra ligt in de inheemse spiritualiteit van de oorspronkelijke bevolking van India, duizenden jaren voor onze jaartelling. Pas veel later zouden de afzonderlijke stromingen tot ontwikkeling komen. Tantra heeft de religieuze tradities van Hindoes, Sikhs, Bon en Jaïn beïnvloed en werd samen met het boeddhisme verspreid over Oost-Azië en Zuidoost-Azië. Tantra is ontstaan als rebellie tegen de georganiseerde religies, die van oordeel waren dat, om verlichting te bereiken, seksualiteit afgewezen moest worden.

Eén van de doelen van Tantra is manifestatie, uitbreiding, laten zien en verbinden. In deze context is seksuele energie als een bron van kracht in de fysieke wereld en bedoeld om het bewustzijn uit te breiden en de mannelijke pool (vertegenwoordigd door Shiva) te verbinden met de vrouwelijke pool (belichaamd door Shakti) om zo tot een harmonieus geheel te komen.

Volgens de filosofie van Tantra is het hele universum een manifestatie van zuiver bewustzijn. In de manifestatie van het universum lijkt dit zuivere bewustzijn te worden verdeeld in twee polen die geen van beide kunnen bestaan zonder de ander. Eén pool, Shiva, is mannelijk, statisch, en wordt gekenmerkt door niet-gemanifesteerd bewustzijn. Shiva heeft de kracht om te zijn, maar niet de kracht om te worden of te veranderen. De andere pool, Shakti, is vrouwelijk, dynamisch, energiek en creatief. Shakti is de Grote Moeder van het universum, want zij is het, waar alle vorm uit is geboren.

Tantra is verbonden met het begrip weven en alles wat daarmee samenhangt, zoals stof, draad, enzovoort. Dit verwijst onder andere naar de interactie tussen oorzaak en gevolg en naar het feit dat alle dingen en gebeurtenissen nauw met elkaar verweven zijn: de werkelijkheid is één en ondeelbaar. De Tantra’s (mystieke geschriften) trachten deze diepe relatie van alle verschijnselen of bestaansvormen aan te tonen: de eenheid van micro- en macrokosmos, van geest en universum, van individualiteit en universaliteit, de wereld van materie en de wereld van energie.

Vaak wordt gedacht dat er 2 scholen van tantra zijn, het ‘linker pad’ (the left hand) en het ‘rechter pad’ (the right hand), afhankelijk van de oefeningen. Echter, dit zijn 2 paden binnen één school, namelijk Kaula Tantra. De andere 2 scholen zijn de Mishra en Samaya Tantra. Uit deze 3 tantrische scholen zijn vele afgeleide vormen ontstaan, maar deze laten wij in dit artikel buiten beschouwing.

Kaula Tantra

Kaula Tantra is een vorm van uiterlijke tantra die zich richt op concrete oefeningen en rituelen. Kaula Tantra kent twee hoofdstromingen: Vama Marga en Dakshina Marga. Vama Marga is het ‘linker pad’ dat tantrische beoefening met seks combineert met de bedoeling om de slapende energiecentra explosief te ontwaken. De linkshandige tantrika beoefenen deze vorm van tantra waarbij zij gebruik maken van vlees, vis, sterke drank, mudra’s (bepaalde gebaren) en seksueel contact. Dakshina Marga is het ‘rechter pad’ van het beoefenen van tantra zonder seksuele activiteiten. De rechtshandige tantrika voeren deze rituelen alleen symbolisch uit.

Kaula Tantra richt zich op de Muladhara chakra, de eerste chakra, aan de basis van de wervelkolom. De Kaula Tantra oefeningen zijn een training om controle te krijgen over de lagere verlangens en fysieke behoeften van het lichaam. De energie van de Kundalini- ontwaking wordt beschouwd als de goddelijke vrouwelijke kracht, en in plaats van alleen maar gebruikt te worden voor sensuele bevrediging, dient deze energie bovenal gewaardeerd en gerespecteerd te worden.

Er is veel geschreven over Kaula Tantra oefeningen. Sanskriet-geleerden hebben toegang tot vele duizenden handgeschreven manuscripten over de mantra’s en rituelen die gepaard gaan met deze oefeningen. De leerling die dit pad volgt kan uit veel mogelijkheden kiezen: plaatsen om naar toe te gaan, mensen waarvan hij kan leren, boeken en manuscripten om te lezen en rituelen om uit te voeren. Het is dan ook niet vreemd dat Kaula Tantra in deze tijd zo populair is. Het is wel verstandig dat de leerling heel bewust zijn of haar leraar kiest. Sommige van de moderne oefeningen die men met tantra associeert zijn alleen maar gericht op genot met een spiritueel tintje en worden gegeven door mensen die weinig kennis of ervaring hebben over authentieke Kaula Tantra of de hogere scholen van tantra.

Tantra hoofdstromingen

Vama Marga

Het linker pad dat tantrische beoefening met seks combineert met de bedoeling om de slapende energiecentra explosief te ontwaken.

Dakshina Marga

is het rechter pad van het beoefenen van tantra zonder seksuele activiteiten. Voorheen was dakshina marga het meest gevolgde pad vanwege de barrières in het seksuele leven. Vandaag de dag worden deze barrières snel doorbroken en is vama marga, dat gebruik maakt van het seksuele leven t.b.v. spirituele ontwikkeling, het meest gevolgde pad binnen de tantra bij mensen over de hele wereld.

Mishra Tantra

Hoger dan de Kaula Tantra school is de Mishra Tantra school. Mishra Tantra voert zowel uiterlijke als innerlijke rituelen uit, en is een combinatie van de Kaula Tantra en Samaya Tantra school. Mishra betekent gemengd. Mishra Tantra richt zich op de Anahata chakra, de vierde chakra, in het hartcentrum, waar toewijding aan de moeder, het vrouwelijke, of het creatieve van het universum wordt beoefend.
De Mishra Tantra oefeningen zijn innerlijke oefeningen , en ze richten de op één punt gefocuste mind naar binnen.

De pujas, of rituelen, worden gedaan in de mind, en worden daarom manas puja, of mentale rituelen genoemd. Deze pujas worden gedaan met gevoelens van toewijding en onthechting, waarbij de buitenwereld geen rol speelt. De energie van de ontwakende Kundalini wordt naar boven gebracht vanaf de Muladhara chakra naar de Anahata chakra, de ruimte tussen de borsten, waar het wordt ervaren als eenheid met het goddelijke.

Samaya Tantra

Hoger dan zowel de Kaula Tantra als de Mishra Tantra school is de Samaya Tantra school. Hier voert men alleen pure yogaoefeningen uit, zonder enig uiterlijk ritueel. Het enige doel is Zelf-Realisatie, wat uiteindelijk leidt tot moksha, de uiteindelijke bevrijding.

Het woord Samaya betekent letterlijk ‘Ik ben met jou’, wat verwijst naar het gevende van Shakti van binnenuit door middel van shaktipat. Door middel van meditatie en dit goddelijke innerlijke gezelschap wordt de aspirant begeleid om los te komen van wereldlijke genoegens en de energie van Kundalini te laten ontwaken, haar verder omhoog stuwend naar spirituele vereniging.

Samaya Tantra richt zich op de Sahasrara chakra, de zevende chakra op de kruin van het hoofd. Tijdens de opwaartse reis (urdhva retas) wordt elk van de andere chakra’s verlicht door de ontwaakte Kundalini.
De meditatie van de Samaya Tantra school richt zich op de Ajna chakra, waarna de innerlijke oefening zich focust op de Sahasrara, de kruinchakra. Samaya Tantra en Raja Yoga zijn vergelijkbaar, hoewel de Samaya Tantra oefeningen subtieler zijn, en door zeer weinig mensen beoefend worden. Het is de meest geavanceerde van alle yoga en yoga meditatie scholen. Samaya Tantra onderwijst Sri Vidya, de moeder van alle Vidyas (wegen van kennis).

Door haar subtiele aard en het feit dat de hogere lessen worden gegeven tijdens meditatie, in plaats van over meditatie, is er veel minder geschreven over Samaya Tantra dan over Kaula Tantra. De leerling zuivert de samskaras (de intentie achter gedachten, acties of emoties) door de zesde chakra, evenals door het ontvangen van neerwaarts stromende gevoelens. Samaya Tantra is uiteindelijk meer een diepe verbondenheid met de scheppende kracht van het universum dan aanbidding in een rituele betekenis.

Maha Kundalini Tantra

De uitgangspunten van Maha Kundalini Tantra liggen geworteld in de drie Tantra scholen en in de Vajrayana Tantrische technieken

Het woord Maha in Sanskriet, dat ‘groot’, ‘ gezamenlijk’, ‘krachtdadig’ betekent, verwijst in Maha Kundalini Tantra dan ook naar een vorm van tantra die de drie voornaamste scholen van Tantra, Kaula, Mishra en Samaya Tantra, met elkaar combineert. Op de pagina Maha Kundalini Tantra kunt je hier meer over vinden.

Vereniging vrouw en man

Volgens Tantra heeft het seksuele leven een drievoudig doel. De Tantra practitioner neemt afstand van oordelen ten aanzien van seks. Hij gebruikt het als een bewustwordings-element in zijn spirituele oefening.

Meestal gaat de ervaring van transformatie van seksuele energie verloren nog voordat iemand in staat is zich hierin te verdiepen. Door bepaalde technieken kan deze ervaring een voortdurende ervaring zijn, zelfs door de dag heen. Dan worden de slapende delen van de hersenen wakker; zij worden en blijven actief.

Het voordeel van vama marga is dat het ontwaken van Kundalini mogelijk is door de seksuele interactie tussen man en vrouw. Het concept hierachter volgt dezelfde lijnen als het proces van kernfusie zoals beschreven in de moderne fysica. Man en vrouw vertegenwoordigen positieve en negatieve energie. Op mentaal niveau vertegenwoordigen zij tijd en ruimte. Gewoonlijk zijn deze twee krachten elkaars tegenpolen. Tijdens seksuele interactie verplaatsen zij zich van hun positie van polariteit (uitersten) naar het midden. Wanneer ze bij elkaar komen in de nucleus of het centrale punt vindt er een explosie plaats.

De natuurlijke vereniging die plaatsvindt tussen man en vrouw wordt gezien als de explosie van de energiecentra. In elk aspect van het leven is de vereniging van de positieve met de negatieve polen de oorsprong van creatie (of schepping). Tegelijkertijd is deze samensmelting ook verantwoordelijk voor verlichting: een glimp van een hogere ervaring wordt opgevangen. Dit onderwerp wordt grondig besproken in alle oude teksten over Tantra.

Shiva en Shakti 

Het proces waarin de energie naar de hogere energiecentra wordt geleid is belangrijker dan de energiegolven die worden gecreëerd tijdens de vereniging. Iedereen weet hoe deze seksuele energie kan worden opgewekt maar slechts weinig mensen weten hoe je deze naar de hogere centra kunt leiden. Zeer weinig mensen hebben een volledig en positief begrip van deze natuurlijke gebeurtenis die bijna iedereen ervaart. De elementen die in dit proces van vereniging bij elkaar worden gebracht zijn bekend als Shiva en Shakti. Shiva staat voor purusha of bewustzijn en Shakti staat voor prakriti of energie.

Shakti is in verschillende vormen in de hele schepping aanwezig. Shakti kent zowel materiële als spirituele energie. Wanneer de energie naar buiten beweegt is het materiële energie, wanneer ze naar boven is gericht is het spirituele energie. Daarom heeft de vereniging van man en vrouw, mits uitgevoerd op de juiste manier, een bijzonder positief effect op de ontwikkeling van spiritueel bewustzijn en speelt zij een grote rol in het ontwaken van de Kundalini.